Page 34 - FBEK DERGİ - 1

EDEBİYAT gerdanlık, bilezik, yüzük, gözlük kullandık-

larını ve güzel kokular da süründüklerini
belirtir.

Kaşgarlı kına yakmaktan bahsederken şunu
söyler: “Zamanın kocattığına boya, kına ayıp
sayılmaz”. Buradan yaşlı kadınların boyan-
ması ve kına sürünmesinin hoş karşılandığı
anlaşılmaktadır.

Kaşgarlı ayrıca Türk’ün hayatında önemli bir
yer tutan “at” hakkında 180 civarında isim,
atasözü, tabirden bahsetmektedir. Mesela bir
atasözü: “At Türk’ün kanadıdır”. Bir diğeri:
“Tay yetişirse at dinlenir, oğul yetişirse baba
dinlenir”. Bir başkası: “İt ısırmaz, at tepmez
deme; çünkü onların yaratılışı o yoldadır”:
Ayrıca at cinslerini, renklerini, koşum takım-
larını, at hastalık ve tedavi yollarını anlatmak-
tadır.

Bilindiği gibi Türklerde, çetin savaşlara gir-
Tuğlar
mek üzere hazırlanan erler, atlarının kuyruk-
larını kesip (öldükleri takdirde mezarlarına
dikilmek üzere) tuğ yapmak suretiyle kendi-
lerinin fedai olduklarını ilan ederlerdi. Zafer
için Allah’a eski at kurbanı ile ilgili bir niyaz
belgesi olduğu anlaşılan bu adet sonraları atın
kuyruğuna bağlama (düğümleme) şeklinde
de devam etmiştir.

At kuyruğunu düğümleme meselesi
Kaşgarlı’da “kuyruk tügmek” (düğümlemek)
ve “at çermetmek” şekillerinde geçmektedir.

Sultan Alp Arslan Malazgirt savaşına başla-
madan önce atının kuyruğunu bizzat kendisi
bağlamış idi.

Dîvân-ü Lügâti’t Türk, Türk toplumunun tüm
iş, sosyal ve günlük yaşamıyla ilgili konularda
Kaşgarlı Mahmud’un Dîvân-ü Lügati’t-Türk adlı kitabında yer alan dünya haritası bilgi veren değerli bir kaynaktır.

Kaynaklar:
- B. Atalay, Divanü Lügat’it-Türk Tercümesi, I-IV, Ankara, 1939-1943.
- A.Caferoğlu, Türk Dili Tarihi, I-II, 1958, 1964, İstanbul.
- M.A. Köymen, Alp Arslan Zamanı Türk Evi, Alp Arslan Zamanı Türk
Beslenme Sistemi, Alp Arslan Zamanı Türk Giyim-Kuşamı, Selçuklu
Araştırmaları Dergisi, III, Ankara, 1971, s.1-89; Ayn. Müell., Alp Arslan
Zamanı Türk Toplum Hayatı, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, IV, Ankara,
1975, s.1-71.
- İ. Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, İstanbul, 1983.
- R.Genç, Karahanlı Devlet Teşkilatı, Ankara, 1981.
- Divanü Lügat’it-Türk Özel Sayısı, Türk Dili, sayı 253, Ankara, 1972.

36