Page 27 - FBEK Dergi-2

MATEMATİK

Matematik ve Edebiyat

Ertuğrul ÇELİK “B “ir matematikçi, şair ruhlu olma- tup yazan Bedri Rahmi, şunu vurgular: ”Ey
Fen Bilimleri Temel Lise ve dıkça mükemmel bir matematikçi Estetik Hocaları, neredesiniz? Ne zaman ara-
Özel Öğretim Kursları olamaz.” Karl Weirstrass nızdan biri çıkacak da matematikle resmin,
Matematik Bölüm Başkanı
heykelin, nakışın öz be öz kardeş olduklarını
“Bir insan, biraz matematik, biraz şiir bilme- anlatacak?’’
lidir.” Napoleon
Tarih boyunca matematikçiler, edebiyat
“Bir matematikçinin yaptığı şey, bir ressa- sınırlarına girmişlerdir; bazı edebiyatçılar da
mın ya da bir şairinki kadar güzel olmalıdır. matematiğe merak salmışlardır.
Düşünceler; renkler ve sözcükler gibi bir
biçimde bir birine uymalıdır. Dünyada çir- Yazarlar hikâye, roman, oyun ve şiir yazar-
kin bir matematik için kalıcı bir yer yoktur.” ken matematiği farklı şekillerde kullanmış-
G.H. Hardy lardır.

“Matematik, insanlığın doğayı ve kendini 1. Eserlerinde bir temayı aydınlatmak için
kontrol etmek için kullandığı araçtır.” Andrei matematiği kullananlar: Aristophanes,
Kolmogorov Dostoyevsky,Tolstoy, Edgar Allan Poe,
Charles Dickens ve Austen.
Matematik ve edebiyat insanoğlunun yarat-
tığı iki kültür. İkisinin de hayal gücüne ve 2. Matematiksel temalardan esinlenerek
güzel ifadeye ihtiyacı vardır. veya matematiksel temalara dayanan eserler
verenler: Doxiades, Growney, Lem,Reese ve
Edebiyat için olmasa bile matematik için Upson.
korku dağları vardır, özellikle çocuklar için.
Oysa bu, geçici bir durumdur. Kötü mate- 3. Matematik ya da matematikteki tipik
matik ise her ikisini de tehdit eder, hem deneylerden yaralanarak eğlenceli eserler
matematiği hem de hayal gücünü ve dola- verenler: Dodgson, Leacock ve Russel.
yısıyla sanatı. Öncelikle matematik ve sanat
(özelinde edebiyat ve şiir) aynı estetik kural- 4. Matematiği eğitim çalışmalarında kulla-
ları içerir. Her ikisi de açık, sade, anlaşılabilir nanlar: Enzesberger (en bilinen kişi).
bir dil; uygun bir biçim ve şık bir ispat ister.
5. İlginç bir matematikçinin hayatını yazan-
Cahit Arf bir konuşmasında, “Basit sesleri lar: Petnisis,Sylvia Nasar.
yan yana getirmek her zaman müzik olma-
yacağı gibi kelimeleri yan yana getirmek de Yazarlar ve şairler; matematiğin çeşitli dalla-
bir anlam ifade etmeyebilir.” der. O nedenle rından mantık, geometri, ölçme, sayı teorisi,
bunları belli kurallar içinde yan yana getir- istatistik, topoloji, küme teorisi ve kalkülüs-
mek gerekir. Bu kurallar, matematikte man- ten temalar kullanmışlardır.
tık kurallarına karşılık gelir.
*Bu konuda daha etraflı bilgi almak isteyen-
Paul Valery, ilk zamanlar yazdığı şiirleri ler kendisi de matematikçi yazar olan Alex
beğenmeyince bunu matematik bilgisinin Kasman’ın Mathematical Fiction listesine
eksikliğine bağlar ve yirmi yıl boyunca bir başvurabilirler.
yandan da matematik çalışır.
Üç önemli matematikçi-edebiyatçıyı örnek-
1949’da Yaprak dergisine açık bir mek- lendirmek istiyoruz:

28