Page 41 - Fen Bilimleri Dergi-5

noloji sayesinde bilgiye ulaşmakta zorluk Bu noktadan yola çıkarsak kendimize
çekmiyor hatta sosyal medya ve İnternet sormamız gereken ilk soru:
sayesinde akademik eğitim almadan iste-
diğimiz konunun uzmanı olmuşçasına “Neyi değiştirmek, neye ulaşmak istiyo-
fikir beyan ediyoruz. ruz?” olmalı.

Ama bir gerçek var ki göz ardı ediyoruz. Öncelikle değiştirmek istediğimiz alış-
M. Goldsmith, Triggers adlı kitabında bu kanlık ne, bu değişime neden ihtiyaç
durumu tek cümle ile özetlemiş: duyuyoruz? Bu değişim neden gerekli?
Bu değişimi gerçekleştirdiğimizde ya da
“Ne yapılması gerektiğini bilmek, yapıl- istediğimiz davranış alışkanlığını kazan-
masını garantilemez.” dığımızda bunun bize sağlayacağı katkılar
neler olacak?
Neyin nasıl yapılacağı ile ilgili gerek çev-
remize fikir verme gerekse kendi yaşa- Ve sonraki adımda yanıtlamamız gereken
mımızla ilgili kararlar alma konusunda soru: “Değişimi gerçekten hayata geçir-
kendimizi ne kadar başarılı bulsak da mek istiyor muyuz? Bu değişimi yapabi-
bunları hayata geçirme konusunda bir o leceğimize inanıyor muyuz?”
kadar başarısızız.
Bu soruların yanıtı samimi bir evetse bun-
Kararları alıyoruz almasına hatta başlıyo- dan sonraki değişim sürecini başlatacak
ruz da ama genellikle bu kararları sürdür- ilk adımı atmış oluyoruz. Çünkü deği-
me konusunda başarısız oluyoruz. şimi yaratacak en önemli unsur bunun
gerektiğine ve bunu yapılabileceğinize
Peki, neden bir gün değişmeye karar veri- inanmanızdır.
yoruz da birkaç saat sonra ya da birkaç
gün sonra vazgeçiyoruz? Farkındalığımızı artırmak…

“Bir alışkanlık ortaya çıktığı zaman, beyin Artık değiştirmek istediğimiz davranış
karar verme sürecine tam anlamıyla katıl- alışkanlığımızı gözlemlemeye sıra geldi.
maktan vazgeçer. Çok çalışmayı bırakır ya Bu alışkanlığı değiştirmeyi daha önce
da odağını başka işlere kaydırır. Demek denediniz mi? Büyük ihtimalle birçok kez
ki bir alışkanlıkla bilinçli olarak savaşma- başarısızlıkla sonuçlanan deneyimleriniz
dığınız ve yerine yeni rutinler koymadığı- olmuştur. Başarıya ulaşmanızı engelleyen
mız sürece, eski patern (davranış kalıbı) noktaları hatırlamaya çalışmak size bu
otomatik olarak tekrar edecektir. Sırf konuda çok fazla ipucu verecektir. Hatta
alışkanlıkların nasıl işlediğini (alışkanlık hedefinize ulaşmada ortaya çıkan engel-
döngüsünün yapısını) anlamak bile, onla- leri listeleyin. Tabii engellerin yanı sıra
rı daha kolay kontrol edebilmemizi sağ- teşvik edici kişilerin ve durumların da bir
lar. Bir alışkanlığı öğelerine ayırabildiniz listesini yapın. Amacımız burada teşvik
an, onu istediğiniz gibi yönlendirmeniz edici tetikleyicileri artırıp olumsuzlukları
mümkün.” (C. Huggins) nasıl azaltabileceğimize yoğunlaşmak ola-
cak. Çünkü olayın kilit noktası, bu alış-
Kalıplaşmış alışkanlıklarımız var ve bu kanlığın nasıl işlediğinin farkına varmak.
alışkanlıkları değiştirmeye yönelik bir Davranış alışkanlıkları bir döngü halinde
başlangıç için önce bir şeyleri değiştirme- işler. Bilimsel bir gerçek olan bu süreç
miz gerektiğini kabul etmek gerekiyor. üç aşamalı bir döngü olarak tanımlanır:
Hayatımızda bir şeyleri değiştirme isteği- işaret, rutin ve ödül döngüsü.
ni eyleme dökmeye geldiğinde zorluklar
başlıyor. “Önce işaret, yani beyninize otomatik
moda geçmesini söyleyen ve hangi alış-
Ve ne yazık ki yaratıcılığımız, davranış- kanlığı kullanacağını gösteren bir tetikle-
larımızı değiştirme konusunda değil de yici belirir. Sonra fiziksel, zihinsel veya
bahane üretme konusunda ortaya çıkı- duygusal olabilen bir rutin oluşur. Son
yor. olarak, bu döngünün gelecekte kulla-
nılmak üzere hatırlanmaya değer olup
Çünkü değişim öyle bir anda bir günde olmadığına karar vermesinde beynimize
sağlanmıyor. Bu değişimi başlatma, hayat yardımcı olacak ödül ortaya çıkar.
geçirme; istek, inanç ve kararlılık; bu
süreci sürdürme ise motivasyon ve disip- Zaman içinde bu döngü (işaret, rutin
lin gerektiriyor. ve ödül döngüsü) giderek otomatikleşir.

41