Çocukların gelişiminde sosyal –duygusal alandaki en önemli hedeflerden biri kendi ayakları üstünde durabilen, bağımsız hareket etme becerisi gelişmiş, kendine güvenen bir birey olma yolundaki çocuğun kişilik gelişimini destekleyecek davranışların birer birer kazanılmasıdır.

Çocuğun sorumluluk bilinci kazanması yaşamın ilk yıllarından itibaren atılan adımlarla mümkündür. Tüm sosyal beceriler gibi sorumluluk bilinci önce aileden daha sonra sosyal çevresinden öğrenilir ve geliştirilir. Sorumluluk duygusu geliştirmek için anne babanın çocuğun yaşına, cinsiyet ve kişisel özelliklerine uygun görevleri çocuğun yapmasına fırsat vermesi, istenilen davranışlar için model oluşturması ve olumlu davranışları pekiştirmesi gerekir.

Sorumluluk Duygusu Neden Önemlidir?

Çocuğun bağımsız hareket edebilmesi, kendini tanıması, kendi davranışlarının farkında olması açısından ayrıca ebeveyn ve diğer yetişkinlere duyduğu bağımlılığın azalması için önemlidir. Sorumluluk alma becerilerini ev ortamında geliştirme fırsatı bulamayan çocuklar okulda zamanında ödevlerini yapamayan, sıklıkla eşya kaybeden, çanta ve masalarını düzenlemek de zorlanan, kendilerine olan güvenleri tam olarak gelişmeyen bireyler haline gelirler.

Yaşa uygun sorumluluklar nelerdir?

3-4 Yaş:

Bu yaş grubu her şeyi tek başına yapma çabasındadır. Bu dönem çocuğun kendi isteklerinin olması için anne babası ile en çok inatlaşmaya başladığı yaş dönemidir. Anne baba için özgürlük ve kurallar arasındaki dengeyi kurmak bu yaş dönemi için oldukça zorlayıcıdır.

Bu yaş grubu ayakkabısını giyebilir, basit ev işlerine yardım edebilir, destekle çatal bıçak kullanarak yemeğini yiyebilir. Diş fırçalama, el yüz yıkama gibi öz bakım becerilerini de kontrollü olarak sağlayabilir.

4-5 Yaş:

Hem bilişsel, hem fiziksel hem de sosyal becerilerin daha da gelişmesi için sorumluluk kavramı bu yaş döneminden itibaren daha da önem kazanmaya başlar. Bu yaş çocuğu da bir önceki yaş dönemindeki tüm sorumlulukları tek başına bağımsız olarak gerçekleştirir.

5-6 Yaş:

Bu yaştaki çocuklar kendi başlarına giyinip soyunabilirler. Belki hala çok hızlı yapamazlar ancak hızlanabilmeleri açısından bol pratik yapmaya ihtiyaçları vardır. Eğer anne baba sabredemeyip, bu sefer de “ben giydireyim” derse o zaman bu becerilerin gelişmesi gecikecektir. Bu yaş grubundaki çocuklar kendi ile ilgili sorumlulukların yanı sıra tüm aileyi ilgilendiren sorumlulukları da yerine getirirler.

Anne ve Babalara Öneriler

• Çocuk yetiştirirken anne–baba için en heyecanlı anlar çocuğun yeni beceriler edinmesi ve bunları göstermesidir. Çocuklar öğrendikleri her beceri ile bireyselleşmek için bir atım atarlar. Çocuğun yeni öğrendiği davranışları bir kere de mükemmel olarak yapmasını beklemiyorsak, sorumluluk bilinci de geliştirmek için fırsat vermek gerekir.


• Her yeni davranışın öğrenilmesi, tekrar edilmesi ve pekişip alışkanlık haline gelmesi için olumlu geribildirime ihtiyaç vardır. Çocuklara ne yapmamaları gerektiğini değil, ne yapmaları gerektiğini söylemek gerekir. Çocuklar anne babalarının ilgi ve onayını isterler, bu nedenle her yeni deneyimleri için olumlu geri bildirim önemlidir.


• Çocuğunuza öğretmek istediğiniz davranış ne olursa olsun mümkün olan en basit basamaktan başlayın.


• Çocukların kendi hayatları üzerinde söz sahibi olmalarını sağlarsanız verdikleri kararlar ile ilgili sorumluluk almalarını ve kendilerine olan güvenlerinin gelişmesine yardım ederiz.