YKS tarihinin yaklaşmasıyla beraber “hangi meslek bana uygun, hangi meslekte mutlu olurum, nasıl para kazanırım,  seçeceğim meslek gelecekte de popülerliğini korur mu” gibi soruların öğrencilerin kafasını karıştırmaya başladığını söylemek mümkün. Öncelikle sizlerden isteğim bu süreçte aktif durumda olmanız. Kendi hayatınızla ilgili önemli kararları aldığınız bu dönemde lütfen her türlü araştırmayı bizzat kendiniz yapın. Hayatınızın kahramanı olun ve bu sorumluluğu bir başka kişiye yüklemeyin veya başkasının sizin adınıza karar almasını, yönlendirme yapmasını istemeyin. Çok araştırın. Üniversite sayfaları, YÖK Atlas ve o mesleğin icra edildiği ortamları incelemeyi, bölüm akademisyenleriyle görüşmeler yapmayı kesinlikle ihmal etmeyin. Ve bir de ufak hatırlatma: Konuşmalardan edindiğiniz bilgileri o işin tek gerçeğiymiş gibi düşünmeyin. Bir konu hakkında olumlu yorumlar alabileceğiniz gibi olumsuz yorumlarla da karşılaşabilirsiniz. Edinilen tüm bilgileri tek bir havuzda toplayıp kendi yetenek, istek ve beklentilerimizle birleştirerek karar verirsek süreç daha sağlıklı olacaktır.

Başlangıç için inceleme yolumuzu şu şekilde kategorize edelim: Yetenek, ilgi ve değerler.

Yetenek: Başkalarına göre daha hızlı, daha doğru ve daha becerili olarak yaptığımız şeyler. Yetenekleri genel anlamda sözel, sayısal, şekil-uzay gibi alanlarda kategorize edebiliriz. Kendinizi hangi alanlarda yetenekli bulursunuz? Bu bazılarımızın hemen cevap verebileceği gibi bir soru olmayabilir. Dikkat ettiyseniz süreci “kendini tanıma” ile başlattık. Bir insan kendini nasıl tanıyabilir? Kendisiyle başbaşa kalarak. Örneğin odanızda tekken gün içinde yaşadığınız olayları değerlendirin. Gün içinde sizi öfkelendiren veya mutlu hissettiren olayları irdeleyin. Düşüncelerinizin arkasında yatan duyguları anlamaya çalışın. Kendinize doğru bir yolculuğa çıkın. Hayatın yoğunluğu, yorgunluğu ve karmaşası içinde bazen bunları düşünmekten geri kalabiliyor ve yüzeysel yaşayabiliyoruz. Örneğin, “akademik” alanda sizce hangi alanlarda iyisinizdir? Kelimeleri kullanma, metinleri kolaylıkla kavrayabilme, ezber gücünüzün ve anlama, kavrama, analiz gibi becerilerinizin iyi olduğu sözel yetenek alanında mı; hesaplama, sayılar arası ilişki kurabilme, problem çözme, sembolik değerleri anlayabilme, fen, matematik, istatistik gibi sayısal yetenek alanında mı iyisinizdir? Ya şekilsel açıdan? Örneğin bir resmin her detayını ufak renk değişiklik tonlarını fark edebilir çeşitli yönlerle kıyaslayabilir misiniz, bir nesneyi zihninizde farklı yönlere döndürüldüğü veya bir açıdan bakıldığındaki görüntüsünü hesaplayabilir, kâğıt üzerindeki çizimleri zihninizde 3 boyutlu canlandırabilir misiniz?  Peki ya bellek? İsimleri, numaraları ve/veya formülleri kolaylıkla ezberleyebilir misiniz? Bir ortama girdiğinizde bütün detayları anında fark eder veya bir metindeki imla hatalarını hızlıca ayırt edebilir misiniz?  Demonte verilmiş bir eşyayı talimatları okuyarak kolaylıkla birleştirebilir veya bir makinenin işleyişini hemen çözebilir misiniz? Ya ince motor kaslar? Parmaklarınızı küçük şeylerde bile etkin bir biçimde kullanabilir veya gözünüzle işbirliği içinde seri şekilde uyumlu götürebilir misiniz?  Ya spor, sanat? Müzik, resim, tiyatro, çeşitli spor dalları vb. alanlardaki yapabilirlik derecenizi nasıl değerlendirirsiniz? Zamanı unutur kendinden geçercesine neleri yapmaktan keyif alıyorsunuz?  Verilen programa uyan mı yoksa programı oluşturan yöneten insan mısınızdır?  Yazma, okuma, dinleme, anlatma bunlardan hangisinde iyisinizdir? İletişim becerileriniz nasıldır?   Tüm bunların dışında etrafınızdaki insanlar sizin neyde iyi olduğunuzu söylüyor?

İlgi: Günlük sorumluluklarınızı yerine getirdiğinizde harici kalan zamanda uğraştığınız işler sizin ilgi alanlarınızdır. Yapmaktan mutluluk duyduğunuz, keyif aldığınız, rahatladığınız ve merak ettiğiniz işler. İlgiyi genel anlamda temel bilim, sosyal bilim, canlı varlık, mekanik, güzel sanatlar, müzik, insan kaynakları, ticaret, sosyal yardım ve edebiyat olarak kategorize edebiliriz.

Değer: Bir meslekten beklentiniz nedir? O mesleğin çalışma şartları, maaşı, çalışma ortamı,   üretkenliğe ve liderliğe olan uyumu, gelecek yıllardaki yeri, sizin ailenizin ve toplumun o mesleğe bakışı…

Bu süreçte kendinizi tanımaya çalışın ve aktif olun. Uzmanların fikirlerini almayı ihmal etmeyin. Yapılacak birkaç kâğıt kalem testiyle bu konuda fikir edinebilirsiniz.

Psikolojik Danışman

Deniz YÜZBAŞ