Rehberlik servisine en çok başvurulma nedenlerinden biri şüphesiz çocukların düzensiz ders çalışma alışkanlıkları olmaktadır. Bu durum aile için büyük bir endişe kaynağı olduğu gibi zamanında ve doğru şekilde çözülemediğinde, çocuk ve ebeveynler arasındaki ilişkiyi sarsacak boyuta kadar gelebiliyor. Bu yazımızda çocuklarımızla doğru iletişimi kurarak çalışma alışkanlıklarını değiştirebilmek için bazı önerilerde bulunacağız. Faydalı olması ümidiyle…

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki ders çalışmak hiçbir zaman keyifli olmadı. Dolayısıyla çocukların ders çalışmayı istememesi, sıkıcı bulması bir sorun değil, doğal bir sonuçtur. Burada önemli olan küçüklüğünden itibaren bireye sorumluluk bilincini kazandırabilmektir. Peki, bunu nasıl sağlarız? Çocuğa yapabileceği sorumluluklar vererek. Yapabilme duygusu şüphesiz her insana öncelikle özgüven getirir. Beraberinde özyeterlilik algısı zamanla güçlenmeye başlar. Bu süreçte birey davranışlarının sonucunu gördükçe, yaşadıkça zamanla kendi kendine yeter hale gelmeye başlayacaktır. Başka? Sorumluluklarını doğru şekilde yerine getiren anne babalar olarak. Altın kural: “yapmadığınız hiçbir şeyi çocuğunuzdan beklemeyin.” Ders çalışma alışkanlığı dâhil aklınıza gelebilecek hemen her konuda düşünmemiz gereken ilk şeylerden biri, bu konuda ebeveyn olarak çocuğa doğru rol model olup olmadığımızdır.

Başlangıçta alışkanlık kazandırmak için ufak ödüller sunmak süreci oldukça kolaylaştıracaktır. Bu konuda dengeyi sağlamak, bir davranış kazandırayım derken ödül bağımlısı bir insan yetiştirmemek dikkat edilmesi gereken en önemli şey. Öyle ki çocukta “ödül almak için bir şeyleri yapmalıyım” anlayışı oluşmamalı. O halde ney, nasıl ve ne sıklıkla ödül olarak verilmeli? Sevdiği bir etkinliği yapması için çocuğa fırsat sunmak veya ailece güzel ve özel bir vakit geçirmek bir ödül olarak kullanılabilir. Ayrıca hangi davranışının ardına hangi ödülü ne zaman alacağını bilmemesinde fayda var. Örneğin uzun zamandır birikmiş ev ödevlerini yaptığı için pasta yapmanız ona güzel bir sürpriz olabilir.

Çocuğa okuldan geldiğinde hemen ders başına oturtmak yerine biraz dinlenme veya oyun oynama fırsatı verilmelidir. Günün yorgunluğunu attıktan sonra ders çalışmaya başlaması daha çabuk ve sağlıklı öğrenmesini destekleyecektir. Bazen iyi niyetle yaptığımız davranışlar farkında olmadan karşı tarafı olumsuz davranışlara itebiliyor. Öyle ki her gün çocuğa yapması gerekenleri sürekli hatırlatırken bir yerden sonra çocuk ve ebeveyn arasındaki ilişkinin gerildiğini görebiliyoruz.

Büyükten küçüğe herkes anlamlı bulduğu işleri sonuna kadar devam ettirir. Dolayısıyla siz de çocuğunuzla birlikte bu süreci daha anlamlı ve değerli kılacak nedenleri keşfetmeye çalışın. Çocuğunuzun sürekli yapmadıklarını yüzüne vurarak kendini yetersiz hissetmesinden ziyade olumlu yönlerini, güzel yaptığı şeyleri dile getirin. Onunla birlikte bu süreç daha renkli hale nasıl getirilebilir, bunu değerlendirin.

Çocuğunuzun ders çalışma tekniklerini bilip bilmediğinden emin olun. Ayrıca bazen o konuyu çalışamamasının nedeni geçmiş dersler veya konulardaki eksikleri olabilir. Bu konularda okulundaki uzmanlar yardımcı olacaktır.

Çocuğunuzun kendi davranışlarını değerlendirmesine destek olun. Sebep sonuç analizini kendisi yaparsa kendini yönlendirmesi bir nebze daha kolay olacaktır.

Çocuğa zamanını yönlendirme, program yapabilme becerisini kazandırın. Burada kastedilen kuralları anne babanın koyduğu, çocuğunsa uymaya zorlandığı bir sistem değil. Zaman planlaması yapılırken mutlaka çocuğa söz hakkı verilmeli,  program birlikte yapılmalı ve mümkün olduğunca da buna riayet edilmelidir.

Alışmaya başlaması için yapılacak işler ufak parçalara bölünebilir.  Örneğin çocuk hiç çalışmıyorsa “günlük kaç soru çözebilirsin” diye sorduğunuzda “15 soru” dediğini varsayarsak siz “o zaman günlük 10 soru çözüp bırakalım. Ama bunu gün içinde kendini en iyi hissettiğin en verimli geçirebileceğin zamanda yapmanı istiyorum.” diyerek bir limit belirleyebilirsiniz. Az, hiçten fazladır mantığıyla her gün 10 soruyu bir süre boyunca uygulayarak daha sonra bunu 15 yaparak zamanla artırabiliriz. Veya 40 dakika dediyse 20 dakika çalışma şartı getirerek bu alışkanlığı kazanmak için adım atabiliriz. 

Çocuğa samimi içten bir şekilde ve tek amacınızın onu anlamak olduğunu belirterek neden çalışamadığını veya çalışmadığını sorun. Belki sizin gözden kaçırdığınız bir şey onun ders çalışmasına mani oluyordur.

Ders çalışma ortamının uygunluğunu değerlendirin. Şüphesiz gürültülü, dikkati dağıtan objelerin olduğu, ışığın yetersiz geldiği, odanın çok sıcak veya soğuk olduğu bir ortamda verimli ders çalışmak pek mümkün olmayacaktır. Günlük belirlenen çalışma limitini bunları gözeterek uygulayabilirsiniz.

Çocuğunuzun çalışmasına engel olan bir fiziksel sorununun olup olmadığından emin olun. Dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü veya herhangi bir hastalığı olan çocuğun şüphesiz baş etmesi gereken çok daha fazla şey vardır. Bunları takibe alın ve tedavisi için gerekli yolları izleyin.

Her ne endişeniz varsa bunu çocuğa tüm netliği ve içtenliğiyle anlatın. Ona fikrini sorarak bir birey olduğunu, önemsendiğini hissettirin. Anlamaya çalışın.Ve sonuç her ne olursa olsun, ders çalışsın veya çalışmasın onu çok sevdiğinizi bildirin ve hissettirin.  

Psikolojik Danışman

Deniz YÜZBAŞ