MYLASA-48 CATERING
Yeni eğitim-öğretim yılının sağlık, başarı ve mutluluk ile geçmesi dileğiyle bu dönemki menümüzü sağlıklı beslenme kurallarına ve geçen senelerdeki geri dönüşlere göre düzenlediğimizi belirtmek isterim.
Okul Çağı
Dört yaşından sonra çocuğun vücut ağırlığı başına ihtiyaç duyduğu enerji miktarı azalır, ancak toplam enerji miktarı artar. Ergenlik çağına kadar yavaş ve düzenli bir büyüme görülür. Bazı çocuklarda demir, kalsiyum, A, D ve C vitamini alımı önerilenden az olabilir, ancak enerji ve protein ihtiyacını karşılayacak miktarda, sebze ve meyveleri de içerecek çeşitlilikte gıdalarla beslenen çocuklarda bunun olma ihtimali düşüktür. Karbonhidrat açısından zengin gıdalar, sebze ve meyveler, süt ürünleri, yağsız et, balık, tavuk, yumurta, bakliyat ve yemişlerden düzenli öğünler ve sağlıklı atıştırmalar olması gereken büyüme ve gelişimi sağlar. Çocuklar, özellikle de hava sıcak olduğunda ve fiziksel aktivite yapıldığında bol sıvı almalıdır. Su iyi bir sıvı kaynağıdır ve kalorisi yoktur. Ancak çocuk beslenmesinde çeşitlilik önemlidir, bu nedenle süt, sütlü içecekler, meyve suları ve meşrubatlar da diğer sıvı kaynağı olarak seçilebilir.
Ergenlik Dönemi
Gençlerde beslenme büyümede ergenlik döneminde görülen hızlı artışla şekillenir. Büyümenin zirve noktası kızlar için 11-15, erkekler için 13-16 yaş arasıdır. Ergen bireylerin beslenme ihtiyaçları ve günden güne gıda tüketimleri ciddi şekilde farklılık gösterir. Bir gün fazla veya eksik tüketilen besin bir sonraki gün karşılanabilir. Bu dönemde yetersiz alım riski olan besin öğeleri demir ve kalsiyumdur.
Ergenler büyüme sırasında artan kan ve kas hacmi nedeniyle bol miktarda demire ihtiyaç duyabilirler. Kasların artışı erkeklerde kızlara göre daha ciddidir. Kızlarda ise demir ihtiyacının artmasının en önemli sebebi adet döneminin başlamasıdır. Bu yaş grubunun besin ihtiyacı değerlendirilirken yukarıda bahsi geçen gelişmeler de göz önünde bulundurulmalıdır. Demir ihtiyacı bu dönemde artan yağsız et, balık yanında bakliyat, koyu yeşil sebze, kuru yemiş, demir yönünden zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrek ve diğer tahıl ürünlerinin tüketimi ile karşılanabilir. Hayvansal kaynaklardan alınan demir bitkisel kaynaklara göre daha kolay kana karışır. Ancak C vitamini ve hayvansal proteinlerin bitkisel kaynaklar alınan demirin emilimini artırdığı söylenmektedir.
Vücudumuzdaki kalsiyumun en az %99’u kemiklerde depolanır. Kemiklerin %45 kadarı ergenlik sırasında oluşur, ancak kemik gelişimi bu dönemle birlikte bitmez, 30’lu yaşlara kadar sürer. En fazla kemik gelişimi kızlarda 10-14, erkeklerde 12-16 yaş arasında görülür. Büyümenin en hızlı seyrettiği dönemde kemiklerde günlük kalsiyum birikimi kızlarda 200 mg, erkeklerde 300 mg kadardır. Vücuttaki kalsiyum emiliminin verimi %30 civarında olduğundan dolayı, mümkün olan en sağlam kemik yapısına ulaşılabilmesi için besinlerde uygun miktarda kalsiyum bulunması gereklidir. Çocukluk ve ergenlik döneminde mümkün olan en fazla kemik yoğunluğuna ulaşmak, ileriki yaşlarda kemik erimesi de denilen osteoporoz riskini azaltır. Günde birkaç porsiyon süt ürünü tüketerek gerekli kalsiyum tüketimine ulaşılabilir.
Kemik gelişimi için kalsiyum yanında D vitamini ve fosfor gibi diğer vitamin ve mineraller de önem arz eder. Özellikle ağırlıklarla yapılan egzersizler gibi fiziksel aktiviteler de kemik oluşumunu tetikler. Günde 30-60 dakika, haftada 3-5 gün bisiklet, jimnastik, paten, topla oynanan oyunlar ve uzman kontrolünde ağırlık çalışmak gibi sporlarla uğraşmak kemiklerin gelişimini olumlu yönde etkiler.
Yetişkinler
Yetişkinliğe geçtikten sonra beslenmenin amacı vücudun bakım ve onarımının sağlanması, gereği kadar enerji alınarak vücudun ideal kilosunun korunmasıdır. Burada dengeli beslenme tanımı devreye girer. Patates, pirinç, makarna gibi nişasta içeren yiyecekler, bol miktarda sebze ve meyve, bir miktar et, balık ve bakliyat gibi protein içeren besinler, bir miktar süt ve süt ürünü ile aşırıya kaçmamak kaydıyla yağ, şeker ve tuz içeren bir beslenme tarzı ihtiyaç duyulan tüm besinleri dengeli bir şekilde sağlayacaktır. Sağlıklı beslenmede denge en önemli unsurdur. Denge geniş bir yelpaze üzerinde yer alan farklı gıdaları uygun oranlarda tüketmekle olur.
Çocukların günlük menüsü nasıl olmalıdır?
Bir çocuğun her gün enerji, protein, karbonhidrat ve yağ alması gerekir. Çocuklar bu besin öğelerinden oluşan bir tabağı üç ana öğün ve iki ara öğünde tükettiği sürece sağlıklı beslenirler. Çocukların tabaklarını “Besin Yoncası” dediğimiz birer yonca gibi düşünün. Bu besin yoncası içinde et, sebze ve meyve grubu, süt-yoğurt grubu ve tahıl grubundan birer besin olmalıdır. Bu besinler kullanılarak hazırlanan her tabak sağlıklı, yeterli ve dengelidir. Bunun yanı sıra alınan toplam enerjinin yüzde 45-55'inin karbonhidrat, yüzde 12-15'inin protein, yüzde 25-35'inin de yağlardan gelmesi gerekir. Ayrıca alınan besinin, çocuğun yaşı artı beş olarak gram cinsinden lif içermesi ve buna ek olarak vitamin ve mineralden zengin olması gerekir.
AÇIKLAMALAR
Her bir besin, içerisindeki besin ögeleri açısından birbirine benzeyen besinlerle 4 grupta toplanır. Bu gruplar; 'süt, et,tahıl, meyve ve sebze' grubudur. Yağ ve şekerler ise ayrı olarak değerlendirilir.
Besin grubu ihtiyaçları belirlenirken okulda tüketilen ekmek miktarları ve salata bardaki yiyecekler hesaplara katılmamıştır.
Menülerdeki porsiyonlar 1 porsiyon(orta)olarak belirlenmiştir.
Menülerin düzenlenmesi ve besin grubu ihtiyaçlarının hesaplanması gıda mühendisi tarafından yapılmıştır.